Dopłaty są przeznaczone na zasilenie kapitału rezerwowego i mogą być wykorzystane przez spółkę w każdym celu związanym z jej działalnością uzasadnionymi potrzebami Spółki, czy to do sfinansowania bieżących potrzeb, działalności, określonych nakładów, czy też pokrycia strat, mogą też być przeznaczone na uzupełnienie majątku spółki w celu zapewnienia zaspokojenia wierzycieli. Dopłaty zwiększają środki własne spółki, nie powiększając udziałów wspólników, a w konsekwencji wielkości kapitału zakładowego. Traktuje się je jako rodzaj świadczenia leżącego pomiędzy pożyczką a wniesieniem wkładu.
Należy odróżnić:
– wpłaty na kapitał zakładowy w zamian za udziały
– dopłaty do kapitału rezerwowego bez udziałów
– pożyczki wspólników
Podstawową cechą dopłat jest ich czasowy charakter, zgodnie bowiem z art. 179 § 1 k.s.h., dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Dopłaty nie są więc źródłem środków przeznaczonych na trwałe finansowanie działalności spółki. W konsekwencji dopłaty, chociaż zbliżone do wpłat na udziały, różnią się od nich tym, że nie są bezwzględnie bezzwrotne i nie powodują zwiększenia kapitału zakładowego spółki.
Kapitał rezerwowy spółki – w przeciwieństwie do kapitału zakładowego – nie ma charakteru obligatoryjnego, a jego wysokość nie podlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego. Jego celem jest m.in. pokrywanie strat, jakie mogą powstać w toku działalności spółki. Nie jest dopuszczalne podwyższenie kapitału zakładowego bezpośrednio z tych środków, ani nie można z nich wypłacać dywidendy.
Dopłata może być przewidziana w pierwotnej umowie spółki bądź umowie zmienionej. W umowie pierwotnej wymaga to konsensusu wszystkich wspólników. W przypadku zmiany umowy spółki wprowadzającej ten obowiązek zmiana taka wymaga zgody wszystkich wspólników, a więc powinna zapaść jednomyślnie.
Zalecane jest sprawdzenie w umowie spółki postanowień dotyczących dopłat.
Od tego odróżnić należy konkretyzację tego obowiązku, nałożenie konkretnej dopłaty. Uchwała realizująca postanowienie umowy spółki co do dopłat, nakładająca konkretną dopłatę, nie będącą już zmianą umowy, nie wymaga w takim przypadku zgody wszystkich wspólników.
Wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może potrącić swoją wierzytelność wobec spółki z wierzytelności spółki względem wspólnika z tytułu dopłat (uchwała SN, III CZP 117/09).
Nakładanie i uiszczanie dopłat musi być równomiernie w stosunku do udziałów (np. dwukrotność udziałów, 50% udziałów, 1/3 wartości udziału, 10 zł wartości nominalnej przy udziałach równej wartości).
Dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym (umowa spółki może stanowić inaczej, ale nie może przewidywać zwrotu dopłat, jeżeli kapitał zakładowy nie ma pokrycia). Zwrot dopłat wymaga uchwały wspólników bezwzględną większością głosów i może nastąpić po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w monitorze (umowa spółki może stanowić inaczej).
Zwrot powinien być dokonany równomiernie wszystkim wspólnikom (umowa spółki może stanowić inaczej), którym przysługują udziały w chwili powzięcia uchwały o zwrocie, co oznacza, że dopłaty mogą być zwracane innym wspólnikom niż tym, którzy je wnieśli lub w innej wysokości (np. po zbyciu udziałów dopłaty będą zwracane nabywcy udziału). W razie zbycia udziału lub jego części nabywca odpowiada solidarnie ze zbywcą wobec spółki za niespełnione świadczenia należne spółce z tego udziału, w tym nieuiszczone dopłaty.
Zalecane jest przy zbyciu udziałów sprawdzenie przez nabywcę, czy zbywca nie zalega z dopłatami, a ewentualny zwrot wniesionych dopłat powinien być uwzględniony w cenie udziałów, jeżeli prawdopodobny jest zwrot tych dopłat.
Autor: Jacek Wilczewski, radca prawny
