Działają w 146 polskich miastach i 210 gminach. Rezultatem ich istnienia są inwestycje rzędu 86 mld zł dokonane przez 1242 firm. Dzięki nim utworzono ok. 185 tys. miejsc pracy. Polski rząd przedłużył funkcjonowanie stref do 2026 r.
SSE to wyodrębnione administracyjnie obszary kraju, gdzie inwestorzy mogą prowadzić działalność gospodarczą na preferencyjnych warunkach. Tworzy sie je celem stymulacji rozwoju regionów poprzez przyciąganie inwestycji i tworzenie nowych miejsc pracy. Koncepcja nie jest niczym nowym i w podobnej formie funkcjonuje od lat 60 XX wieku w Ameryce Środkowej i Azji Wschodniej oraz w zachodniej Europie. Na świecie istnieje ok. 3 tys. specjalnych stref ekonomicznych lub ich odpowiedników.
Preferencje w Polsce
W Polsce specjalne strefy ekonomiczne zaczęły powstawać w połowie lat 90. XX w. jako ratunek dla kraju borykającego się z problemami związanymi z upadkiem systemu realnego socjalizmu. Obszar stref rozrasta się, w zależności od atrakcyjności inwestycyjnej gruntów. W tej chwili istnieje 14 specjalnych stref ekonomicznych, które maja liczne podstrefy, w których przedsiębiorcy mogą nie płacić podatków dochodowych nawet przez kilkanaście lat. Okres czasu zależy od miejsca inwestycji, jej skali, kosztów pracowniczych. Jednak zachęty inwestycyjne to nie tylko zwolnienia podatkowe, ale także infrastruktura, np. uzbrojone, niedrogie działki, dojazd do nich. Jako pomoc regionalną, wprowadzaną przez rady gmin w formie uchwał, stosuje sie też zwolnienia z podatku od nieruchomości.
Dane, liczby, konkrety
Firmy, które inwestują w SSE korzystają z pomocy publicznej, czyli zwolnień z podatku dochodowego z powodu kosztów nowej inwestycji oraz tworzenia nowych miejsc pracy.
Wielkość pomocy z tytułu kosztów nowej inwestycji określa się jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy określonej dla danego obszaru i kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia pomocą. Aby uzyskać tego typu wsparcie trzeba prowadzić działalność gospodarczą przez okres nie krótszy niż 5 lat, utrzymywać własność składników majątku, z którymi były związane wydatki inwestycyjne przez okres 5 lat. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw okres ulega skróceniu do 3 lat. Koszty nabycia środków trwałych ponoszone przez dużych przedsiębiorców zostają objęte pomocą wyłącznie w odniesieniu do nowych środków trwałych.
Wielkość pomocy z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy związanych z daną inwestycją to z kolei iloczyn maksymalnej intensywności pomocy i dwuletnich kosztów płacy brutto nowo zatrudnionych pracowników, powiększonych o wszystkie obowiązkowe płatności związane z ich zatrudnianiem. Przedsiębiorca korzystający z pomocy z tego tytułu jest zobowiązany utrzymać nowo utworzone miejsca pracy przez okres 5 lat, a w przypadku małych i średnich firm – 3 lat.
Inny zasady przydzielania pomocy dotyczą inwestycji dużych, czyli wiekszych niż 50 mln euro. Podstawą do korzystania z ulg jest zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE. Wydawaniem ich w drodze przetargu łącznego lub rokowań zajmują sie spółki zarządzające strefami. Zasady i sposób przeprowadzania przetargów i rokowań określają – odrębnie dla każdej strefy – rozporządzenia Ministra Gospodarki.
Pod koniec 2004 r. łączny obszar wszystkich stref wynosił 6,5 tys. ha, natomiast pod koniec 2013 r. – już 16,2 tys. ha, z czego blisko 61% to grunty zagospodarowane.
Po 1 lipca 2014 r. wielkość pomocy publicznej została obniżona na terenie całego kraju, poza czterema województwami Polski wschodniej (woj. warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie). Tam przedsiębiorcy nadal mogą liczyć na limit 50% kwalifikowanych wydatków inwestycyjnych. Pomoc obniżono zaś do 35% w województwie łódzkim, lubuskim, kujawsko-pomorskim, małopolskim, opolskim, świętokrzyskim. W pomorskim, zachodnio-pomorskim z 40% do 35%, a w wielkopolskim, śląskim, dolnośląskim z 40% do 25%.
Cięcia w pomocy publicznej niejako rekompensuje duży potencjał kapitału ludzkiego. Polska ma dobrze wykształconych pracowników, szczególnie w zakresie znajomości języków obcych oraz konkurencyjne koszty pracy. Koncerny międzynarodowe otwierają tu nie tylko zakłady produkcyjne, ale coraz częściej także centra badawczo-rozwojowe i centra usług wspólnych.
Przełomową datą dla działania stref w Polsce był 2004 r. i przystąpienie do Unii Europejskiej. Od tego czasu liczba ważnych zezwoleń na działalność w strefach rosła w szybkim tempie – z 679 pod koniec 2004 r. do 1709 pod koniec 2014 r. Skumulowana wartość inwestycji wzrosła niemal pięciokrotnie, z 19,9 mld zł do 93,1 mld zł. Liczba miejsc pracy wzrosła ponad trzykrotnie. Pod koniec 2004 r. przedsiębiorcy posiadających zezwolenia zatrudniali na terenie stref ok. 74,6 tys. osób, pod koniec 2013 r. już blisko 267 tys.*
* Na podstawie raportu Ministerstwa Gospodarki pt. „Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych” oraz prognoz zarządów specjalnych stref ekonomicznych, KPMG w Polsce, 20 lat specjalnych stref ekonomicznych w Polsce Przewodnik po SSE.
Obejrzyj film. Polish Special Economic Zones Staying Strong | Doing Business In Poland
